“Thuis heb ik nog een ansichtkaart, waarop een kerk, een kar met paard, een slagerij: J van der Ven. Een kroeg, een juffrouw op de fiets, het zegt u hoogstwaarschijnlijk niets maar het is waar ik geboren ben.”
– Wim Sonneveld – 

De Schilderswijk in Den Haag. Dat is waar ik vandaan kom, het is de bron van mijn identiteit. Een kleine gemeenschap in een grote stad, toen nog een vrolijke volksbuurt. Het was een tijd waarin iedereen een duidelijke rol had – de bakker, de visser, de pastoor, de dokter, de schoolmeester – en we leefden allemaal samen in een veilige, ondersteunende omgeving. Maar hoe is dit soort gemeenschap in de loop van de tijd veranderd? En waarom is deze verandering belangrijk voor ons begrip van onszelf en onze relaties?

Volgens de Graves-theorie en Dynamic Value Systems hebben menselijke samenlevingen zich ontwikkeld door verschillende stadia, te beginnen met het eerste niveau waarin mensen in familieverbanden leefden. Dit was een tijd van eenvoudige behoeften en directe vervulling. Als je honger had, zocht je voedsel. Als je bang was, zocht je bescherming bij je familie.

Met de tijd groeiden deze familieverbanden uit tot stamculturen, het tweede niveau van bestaan volgens Graves. In deze tribale samenlevingen speelden tradities en rituelen een belangrijke rol, en de stam bood bescherming en zekerheid. Elk lid van de stam had een specifieke taak, en iedereen was afhankelijk van elkaar.

Uiteindelijk ontwikkelden deze tribale samenlevingen zich tot grote culturele samenlevingen, het vierde niveau van Graves. Dit is de fase waarin dorpen en steden ontstonden. Deze stedelijke samenlevingen waren complexer dan hun tribale voorgangers, met een hoger niveau van specialisatie en een grotere diversiteit aan rollen en taken.

Het ‘dorp’ van mijn jeugd was een stadsdeel in oud Den Haag, een voorbeeld van dit vierde niveau. Het had alles wat ik nodig had, dankzij de specifieke rollen die iedereen vervulde. Het was een veilige, ondersteunende omgeving waarin iedereen elkaar kende. Je kon gewoon naar oma lopen en aan de overkant van de straat zaten alle winkels die nodig waren voor je levensonderhoud, de bakker, de slager, de parfumerie. 

Maar met de verstedelijking is dit gevoel van veiligheid en ondersteuning verloren gegaan. We zijn de verbinding met onze stam kwijtgeraakt. Onze vrienden en familie wonen niet meer bij ons in de straat, maar verspreid over de stad en het land. En dit heeft een grote impact op ons.

Volgens het ’tri-unale’ breinmodel zijn we in onze kern nog steeds stamgerelateerde wezens. We hebben nog steeds de behoefte om ergens bij te horen, om goed genoeg te zijn. En dat is waarom gevoelens van buitensluiting zo’n enorme emotionele impact op ons hebben.

In onze moderne samenleving verwachten we dat onze partners al deze rollen vervullen – praatpaal, geliefde, kinderverzorger, psycholoog, kok, speelkameraad, verpleegster – die vroeger door een heel dorp werden ingevuld. Dit is een van de redenen waarom het zo moeilijk kan zijn om bevredigende en groeiende relaties te onderhouden.

Het is belangrijk dat we deze veranderingen begrijpen en erkennen. Het is geen zwakte om te verlangen naar die oude stamverbindingen, maar een deel van onze menselijke natuur. En het is door dit te begrijpen dat we de uitdagingen in onze relaties beter kunnen aangaan en overwinnen.

Het spreekwoordelijke ‘dorp’ van mijn jeugd bestaat misschien niet meer, maar de lessen die het ons kan leren zijn nog steeds van vitaal belang. Door de geschiedenis te begrijpen, kunnen we onze huidige situatie beter begrijpen en een weg voorwaarts vinden in deze steeds veranderende wereld. Het dorp leeft voort, niet in de fysieke ruimte, maar in de diepten van ons bewustzijn, een herinnering aan de manier waarop we ooit leefden en een richtlijn voor hoe we kunnen leven. 

In onze trainingen Dynamic Value Systems gaan wij diep in op de ontwikkeling van de mens en haar brein, en verklaren we hoe zoveel mensen in emotionele uitdagingen terecht zijn gekomen en we geven oplossingen over hoe je hier ook weer uit kunt komen.